همایش ملی سیراف در پهنه خلیج فارس در فرهنگستان هنر برگزار گردید - فیس راز

به گفته سعید امیر حاجیلو (نایب رییس انجمن باستان شناسی ایران و دبیر اجرایی همایش) از 35 مقاله ارسالی 31 مقاله انتخاب و در نهایت 20 مقاله برای همایش پذیرفته شد که 10 مقاله در این مراسم به گفت و گو گذاشته شد.

اسماعیلی جلودار (دبیر علمی همایش سیراف در پهنه خلیج فارس) با اشاره به آنکه برگزاری نمایشگاه پکن سبب شد تا نمایشگاه آثار سیراف که قرار بود در موزه ملی برگزار گردد به تعویق بیافتد، گفت: توسعه بدون برنامه در سیراف سبب شده تا شکوه سیراف با چالش روبرو گردد در حالی که بندر سیراف حق بزرگی بر کردن ما پارسیان و ایرانیان دارد.

او ادامه داد: هم اکنون در دانشگاه های چین، آمریکا و...مقالات متعددی درخصوص سیراف نوشته و ارائه می گردد بی آنکه ما از آنها دعوت کنیم.

علی تقوی (سرپرست پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر) نیز گفت: جای جای ایران آثار کهن وجود دارد که با وجود کاوش های باستان شناسی هنوز رازهای سر به مهر زیادی وجود دارد. فرهنگستان به این مقولات می پردازد و درخصوص شکوه سیراف نقل بسیار است.

او ادامه داد: کتاب تاریخ سیراف که اواخر قرن هفت و اوایل قرن هشت نوشته شده در تعبیر سیراف آن را به مدینه فاضله دوران خود توصیف کرد. حتی عنوان شده سیراف در سده های پنجم هجری رونق داشته و بعد از آن کیش جایگزین می گردد.

این همایش با نشست های تخصصی و پرسش و پاسخ ادامه یافت. نخستین نشست تخصصی به ریاست علیرضا انیسی با سخنرانی پریسا ناصری (دکترای باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان) درخصوص دست ساخت های هنری صدف های دریایی و مهره های کوسه ای کاوش های سیراف در تجارت دریایی خلیج فارس و اقیانوس هند همراه بود.

ناصری با اشاره به صدف های دریایی و کاربرد آن در بندر سیراف گفت: صدف ها از کاوش های باستان شناسی بدست آمده بود و به سفید مهره معروف هستند که در متون تاریخی اهمیت زیادی دارند. در جوامع باستانی صدف های بسیار پر کاربرد هستند و پیدا شدن آن در لایه باستانی نشانه های زیادی برای ما دارد.

او ادامه داد: صدف به عنوان تزئینات، هدایای تدفین و تجارت و...بکار می رفت اما داده های صدفی ما در سیراف کم بودو گونه های خاص داشتیم. شاید نخستین کارگاه ساخت النگو از صدف را در سیراف داشته باشیم. بعلاوه در کاوش های باستان شناسی مهره ستون فقرات کوسه بدست آمده که مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام نسبت داده می گردد. بر روی این مهره ها سوراخ هایی کنده شده که احتمال می دهیم به عنوان آویز استفاده می شدند یا حتی شاید مهره بازی تخته نرد باشند. حتی نشانه هایی از تجارت صدف از سیراف با هند را داریم.

سخنران دیگر محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار (دانشگاه تهران) بود که مقاله میراث فرهنگی و هنری ایران و چین براساس یافته های فرهنگی سیراف در خلیج فارس را ارائه داد و گفت: رشد صنعت این بندر را تبدیل به محل رو به نابودی کرد. طی 6 سال اخیر ساخت و سازهایی اجرا شده که شرایط را بغرنج کرد.

او ادامه داد: به علت مسائل سیاسی و زلزله و...سیراف رو به افول گذاشت اما تجارت انواع عاج، چوب، صدف و...بین سیراف و چین درجریان بود و بازرگانان ایرانی بسیار متمول بودند. حتی چینی ها مقالات خوبی از توصیف سیراف دارند که حائز اهمیت است. حتی در کره و ژاپن نقوش ساسانی دیده می گردد که نشان از تاثیر فرهنگ بر سایر جوامع دارد. حتی گستردگی سکه های ساسانی را تا چین شاهد هستیم.

اسمعیلی جلودار اظهار داشت: انواع سفال های چینی در کاوش های سیراف بدست آمده و طرحهای مختلف را روی این سفالها شاهد هستیم.

این همایش با ارائه مقاله انتقال فرهنگ ایرانی اسلامی در چین براساس مطالعه تطبیقی سنگ قبرهای موجود در بندر چوانجو چین و بندر سیراف در ایران تالیف فاطمه شهیدی فر (دانشگاه تهران) و مهدی آذریان (اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر) ادامه یافت.

فاطمه شهیدی فر (باستان شناس) با اشاره به ایران و چین به عنوان دو تمدن کهن گفت: تجارت نقش مهمی در آن دوران داشت و مسیر دریایی راه ارتباطی بود. از این رو شاهد تاثیر فرهنگ و هنر دو تمدن بر یکدیگر هستیم.

او ادامه داد: کتیبه ها و سنگ قبور نیز از این تاثیر مستثنی نبودند و در شهرهای بندری که در مسیر راههای ارتباطی قرار داشتند، این تاثیر بیشتر مشهود است.

موضوعات هنر شیشه گری در سیراف؛ مقدار گیری ترکیبات عنصری شیشه های اسلامی بدست آمده از سیراف داوود آقا علی گل (پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی) و همکاران، مطالعه تطبیقی گچبری های مکشوفه از سیراف با تأکید بر نمونه های موجود در موزه بریتانیا مژگان خانمرادی (دانشگاه تهران)، مطالعه ترکیب آلیاژی تعدادی از اشیاء فلزی بدست آمده از کاوش های باستان شناسی بندر سیراف دکتر محمد مرتضوی (دانشگاه هنر اصفهان) نیز در دومین نشست تخصصی به ریاست محمد حسن طالبیان آنالیز شد.

در سومین و آخرین نشست تخصصی همایش نیز که به ریاست ندا اخوان اقدم برگزار گردید، مقالات معرفی و تحلیل کارکرد اشیاء عاجی بندر سیراف در موزه ملی ایران انسیه یعقوبی (دانشگاه تهران) و کرم میرزایی (موزه ملی ایران)، آنالیز شبکه راه دارابگرد ـ سیراف یعقوب محمدی فر (دانشگاه بوعلی سینا همدان) و خدیجه غلامی (دانشگاه بوعلی سینا همدان)، تحلیل جایگاه سیراف و نیشابور به عنوان دو مرکز بازرگانی دریایی و خشکی ایران با چین در صدر اسلام بر پایه مدارک اسنادی و باستان شناختی حسن نامی (دانشگاه نیشابور) و محمد صادق داوری (دانشگاه محقق اردبیلی) ارائه شد.