معمای محل دفن هرکول در ایران حل شد! - فیس راز

غار کرفتو در کردستان یکی از غارهای طبیعی و همانند دیگر غارها با پدیده های عجیب و فوق العاده نیست بلکه این غار از جمله غارهای ساخته دست بشر است که در دل خود رازهای فراوانی دارد که هنوز هم بسیاری از آنان برای بشر برملا نشده است.

حال این سوال پیش می آید که چرا این غار را به عنوان محل دفن هرکول یونانی معرفی نموده ایم؟ رونوشتی ساده از بیان این علت به این صورت است که در این غار، کتیبه ای به زبان یونانی پیدا شده است که محل دفن هرکول را به این مکان نسبت داده است! با ما همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر، پرده از اسرار این معما برداریم اما قبل از هر چیزی بیایید تا به اتفاق یکدیگر، غار کرفتو در کردستان را در وهله اول مورد آنالیز قرار دهیم.

غار کرفتو یکی از آثار معماری صخره ای مربوط به قرن 3 میلادی در استان کردستان است که در 72 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سقز و تقریبا با همین فاصله با دیواندره قرار گرفته است.

نزدیک ترین روستا در قسمت شمال غربی غار به فاصله 3 کیلومتری به نام میرسید یا میرسعید است که اصلی ترین راه دسترسی به آن به وسیله جاده تکاب است. دهانه این غار در ارتفاع 15 متری یک دیواره سنگی عمودی قرار گرفته است و ارتفاع آن از سطح دریا 2 هزار متر است.

اگر برای تماشا این غار بروید خواهید دید که در زیر دیواره غار کرفتوی کردستان، یک چشمه آب دائمی نیز وجود دارد. به خاطر وجود تمام این خصوصیات در این غار و البته موقعیت ویژه آن، همگی موجب شده است تا از این غار به عنوان دژی دفاعی و سکونتگاه افراد در دوران و روزگار باستان نیز استفاده گردد.

کسانی که در این غار سکونت می کردند توانسته اند تا در آن امکاناتی مانند تعدادی اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار نیز ایجاد نمایند. جالب است تا بدانید که این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه طبیعی غار و بعلاوه در سه طبقه مرتبط به هم ساخته شده اند.

غار کرفتو در کردستان در امتداد یک رشته کوه آهکی در شمال دره ای عمیق در این استان قرار گرفته است و شامل آثار متعددی از پناگاه ها و دخمه ها و حفره هایی است که همگی در کنار غار اصلی قرار گرفته اند. توجه داشته باشید که موقعیت ویژه جغرافیایی این غار موجب شده است که از این غار به عنوان یک دژ دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده گردد و اگر این خصوصیات نبود، هرگز این غار ایجاد نمی شد.

تغییرات به وجود آمده در غار کرفتو در کردستان احتمالا مرتبط به دوره فرمانروایی مادها است، زیرا آن ها در منطقه استقرار خود با دولت های قدرتمند و مهاجم در بین النهرین که هر از گاهی به ساکنان زاگرس حمله می نموده اند و آن ها را غارت می نموده و به اسارت می گرفته اند، روبرو بوده اند و به همین خاطر ساختن مکانی همانند کرفتو برایشان واجب بوده است.

البته بعد از تأسیس امپراتوری قدرتمند و متمرکز هخامنشی و قطع جنگ های داخلی، دیگر هیچ ضرورتی برای ساختن همچین پناهگاه هایی وجود نداشته و چنین آثاری هم از دوره آنها باقی نمانده است. در زمستان ها و هنگام سرما درون غار گرم و در تابستان به لحاظ کوران باد غار خنک است، دو چشمه آب در پایین غار وجود دارد که سالیان طولانی مردم از آن بهره مند شده اند. غار کرفتو در دوران مزوزوئیک زیر آب بوده و در اواخر همین دوره ارتفاعات کرفتو از آب بیرون آمده است.

این غار آهکی است و در دوره های مختلف انسان در آن سکونت نموده و به همین علت تغییر حالت داده است. در داخل غار هنوز هم آب وجود دارد و برای تماشا برخی از جاهای مختلف آن باید از قایق های کوچک استفاده کرد وجود تصاویر و اشکال نقاشی شده داخل غار از جمله تماشای های موجود در این اثر باستانی است که چشمان هر بیننده ای را به خود جلب می کند. غار کرفتو در کردستان از دو بخش مجزا تشکیل شده است که عبارتند از: بخش دست کنده و بخش طبیعت ساخته شده.

دهانه این غار با عبور از دو نردبان فلزی 7 متری و 2 متر سنگ نوردی ساده به نخستین اتاق دست کنده باز می گردد. تمامی اتاق ها دارای پنجره های مشرف به دره هستند و به هم راه دارند. در اتاق آخر که دو نبش است، یک حوض ساروجی کم عمق و یک آتشدان قرار گرفته است که محل انجام مراسم آیینی بوده است. از انتهای اتاق اول یک دالان دست ساز به عرض 4 متر و ارتفاع 2 متر و طول 12 متر، طبقه اول را به تالار غار و به طبقه دوم متصل می نماید.

طبقه دوم این غار بر روی شکافی ساخته شده است که دهانه طبیعی غار نیز هست که برای ساختن آن دیوارهای دو طرف را افقی و به طور منظم سوراخ نموده اند و سرتیرهای کف را داخل آنها قرار داده و اتاقی به مساحت 120 متر مربع نیز ساخته اند.

از طبقه دوم به وسیله یک راهرو 10 پله ای یکپارچه از بیرون و یک تنوره به طول 3 متر از داخل نیز می توان به طبقه سوم غار کرفتو در کردستان راه پیدا کنیم. طبقه سوم غار شامل 4 اتاق تو در تو و تقریبا به همان میزان اتاق های طبقه اول است.

در ساختن طبقه سوم این غار دقت و ظرافت بسیار زیادی به کار رفته است و تمامی اتاق ها دارای درهای سنگی یا چوبی هستند. ساکنان غار با کندن تنوره ای به شیب 60 درجه و ساختن پله هایی که فاصله آنها یکسان نیست، توانسته اند به جریان آب چشمه در زیر غار دست پیدا نمایند و محلی برای ذخیره دائمی و تأمین آن فراهم نمایند تا بتوانند مدت های طولانی را بدون تحمل تشنگی هر محاصره ای را تحمل نمایند.

در این غار دالان هایی وجود دارد که عمق آب آن ها در اواخر پاییز حدود 50 سانتی متر است و به علت آلودگی آن به فضولات خفاش ها، حالت اسیدی دارد و در تماس با پوست بدن سوزش ایجاد می کند. برای این که به غار کرفتو در کردستان راه پیدا نمایید باید از یک بخش به نام گور بابا علی و سپس روستای یوز باش کندی عبور کنید تا در نهایت و در حدود 3 کیلومتر بعد از این مسافت به غار کرفتو در کردستان برسید.

آرامگاه هرکول

شاید باورتان نگردد اما بر سر در یکی از اتاق های طبقه سوم این غار، کتیبه ای یونانی وجود دارد که آن آمده است: در ایـن جا هـراکـلـس سکـونـت دارد، باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد! به همین علت غار کرفتو در کردستان را تالار هراکلس یا همان هرکول نیز می نامند.

وجود همین کتیبه باعث شده است تا این غار را که دارای تاریخی عجیب است را آرامگاه گمشده هرکول، پهلوان ایرانی بنامند. آثار زیـسـتی در غار کرفتو، دارای 4 دوره مختلف سکونتی است: دوره پیش از تاریخ، دوره اشکانی، دوره ساسانی و دوره اسلامی که البته دوره سلوکی آن چندان مورد اطمینان هم نیست. همین امر باعث به وجود آمدن شک و شبهه هایی درباره کتیبه هرکول نیز شده است که ادعای صحت و یا عدم صحت آن را به آینده موکول می کند.

سر رابرت کرپوتر (Robert Ker Porter) در سال 1818 میلادی، از غار کرفتو در کردستان تماشا کرد و کتیبه آن را خواند. بعد از آن، در سال 1838 میلادی هنری اولینسون (Sir Henry Rawlinson) از غار بازدید کرد و آنچه را کرپورتر از کتیبه خوانده بود، اصلاح نمود.

در سال 1963 میلادی نیز سر اورل اشتین (Sir Marc Aurel Stein) همراه با دستیارش نقشه سالن های حجاری شده، راهروها و دهلیزهای طبیعی را تهیه کردند که البته اکنون با توجه به این که خاکبرداری و پاکسازی راهروها و دهلیزها به صورت کامل انجام گرفته، نقشه اشتین هم کامل نیست.

در سرانجام کار با توجه به مطالعات مقدماتی روی سفالینه های یافت شده از غار و محوطه های اطراف آن، معلوم شد در دوره های پارت و ساسانی و قرن های 7 و 8 هجری غار کرفتو در کردستان هنوز هم پذیرای افرد بوده است اما، هنوز هم اثبات نشده است که این کتیبه اشاره به هرکول، پهلوان افسانه ای یونیان دارد و یا یک هرکول دیگر را مد نظر دارد!