دیابت بارداری ؛ علت، علائم، راه های تشخیص و درمان - فیس راز

علت ابتلا به دیابت بارداری

محققان دقیقا نمی دانند چرا بعضی از زنان مبتلا به دیابت بارداری می شوند. درک اینکه دیابت بارداری چگونه اتفاق می افتد، می تواند به درک اینکه چگونه بارداری فرایند پردازش گلوکز بدن را تحت تأثیر قرار می دهد یاری کند.

بدن شما برای فراوری گلوکزی که وارد جریان خون گردد، غذایی که می خورید را هضم می نماید. پانکراس در پاسخ به این کار، انسولین فراوری می نماید. انسولین هورمونی است که یاری می نماید گلوکز از سلول های خون وارد جریان بدن گردد یعنی جایی که به عنوان انرژی مورد استفاده قرار بگیرد.

هنگام بارداری، جفت که به وسیله بند نافت به جنین متصل شده است، سطوح بالایی از هورمون های مختلف را فراوری می نماید. تقریبا تمامی این هورمون ها فعالیت انسولین را در سلول های شما کاهش می دهند، در نتیجه قند خون افزایش می یابد. کمبود قند خون پس از وعده های غذایی در دوران بارداری طبیعی است.

همان طور که جنین رشد می نماید، جفت در حالت عادی هورمون های ضد انسولینی بیشتر و بیشتری را فراوری می نماید. در دیابت بارداری، هورمون های جفتی موجب افزایش قند خون تا میزانی می شوند که بتواند رشد کودک شما را تحت تأثیر قرار دهد. دیابت بارداری معمولا در نیمه دوم بارداری رخ می دهد.

علائم

در بیشتر زنان باردار، این نوع دیابت علائم و نشانه های قابل توجهی را ایجاد نمی نماید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر برای اولین بار است که قصد باردارشدن دارید حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را به عنوان بخشی از طرح کلی سلامت فرزند شما ارزیابی کند. هنگام بارداری، پزشک این نوع دیابت را به عنوان بخشی از مراقبت های قبل از زایمان آنالیز خواهد نمود. اگر دیابت بارداری در شما به وجود آمده باشد، ممکن است احتیاج به آنالیز های بیشتری داشته باشید. این آنالیز ها بیشتر در سه ماهه آخر بارداری انجام می شوند، زمانی که پزشک سطح قند خون و سلامت کودک شما را کنترل می نماید.

پزشک ممکن است شما را به متخصصان سلامت دیگری که در زمینه دیابت تخصص دارند مانند متخصص غدد درون ریز، متخصص تغذیه یا کارشناس دیابت ارجاع دهد. آن ها می توانند به شما یاد دهند که چگونه در دوران بارداری میزان قند خون خود را کنترل کنید.

برای اطمینان از اینکه سطح قند خون شما پس از تولد نوزاد به حالت عادی برگشته است، گروه مراقبت های بهداشتی سطح قند خون شما را بلافاصله پس از زایمان و شش هفته بعد از زایمان آنالیز می نماید. اگر دیابت بارداری داشته اید، بهتر است که سطح قند خونتان را به طور مرتب آزمایش کنید.

میزان احتیاج به تست قند خون به نتیجه تست بلافاصله بعد از زایمان بستگی خواهد داشت.

عوامل خطر

هر زنی می تواند شاهد دیابت بارداری باشد، اما بعضی از زنان در معرض خطر بیشتری هستند. عوامل خطر برای دیابت حاملگی عبارت اند از:

1. سن بیشتر از 25 سال

زنان بالای 25 سال بیشتر به دیابت بارداری مبتلا می شوند.

2. سابقه خانوادگی یا شخصی

خطر ابتلا به دیابت بارداری افزایش می یابد اگر پیش دیابت داشنه باشید (حالتی که در آن قند خون کمی بالاست و ممکن است پیشگام برای دیابت نوع 2 باشد) یا یکی از نزدیک ترین اعضای خانواده شما مانند یکی از والدین یا برادر و خواهر دارای دیابت نوع 2 باشد. اگر در بارداری قبلی خود دیابت داشته اید، اگر نوزادی را به جهان آورده اید که وزنش بیشتر از 4.1 کیلوگرم است یا اگر یک نوزاد مرده را به جهان آورده اید، احتمال ابتلا به دیابت بارداری در شما بیشتر است.

3. اضافه وزن

اگر شما دارای شاخص توده بدنی 30 (BMI) یا بالاتر باشید و میزان قابل توجهی اضافه وزن در خودتان مشاهده کنید، احتمال ابتلا به این نوع دیابت در شما بیشتر است

4. نژادی غیر از سفید

به دلایل نامشخصی، زنان سیاه، اسپانیایی، آمریکایی هندی یا آسیایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند.

عوارض جانبی

بیشتر زنان مبتلا به دیابت بارداری نوزادان سالمی را به جهان می آورند. با این حال، اگر این نوع دیابت با دقت مدیریت نگردد می تواند منجر به سطح قندخونی گردد که نمی توان آن را کنترل کرد و موجب مسائلی برای کودک و برای مادر خواهد شد.

عوارض جانبی که ممکن است بر کودک تأثیر بگذارد

اگر مبتلا به این نوع دیابت هستید، ممکن است کودک شما در معرض خطر عوامل زیر قرار بگیرد:

1. وزن بیش از حد هنگام تولد

گلوکز اضافی در جریان خون شما از جفت عبور می نماید که باعث می گردد پانکراس کودک، انسولین اضافه فراوری کند. این امر باعث می گردد نوزاد بیش ازحد رشد کند (کروموزومی). نوزادان بسیار چاق یعنی کسانی که وزن آن ها بیشتر از 4.1 کیلوگرم است، جراحات زایمان را بیشتر متحمل می شوند.

2. زایمان زودرس و سندروم دیسترس تنفسی

قند خون بالا در مادر ممکن است خطر ابتلا به زایمان زودرس را افزایش دهد و نوزاد زودتر از موعد مقرر متولد گردد. گاهی اوقات ممکن است پزشک به دلیل عظیم بودن نوزاد، زایمان زودرس را توصیه کند.

نوزادان زودرس ممکن است سندروم دیسترس تنفسی را تجربه نمایند که یک شرایط سخت تنفسی است. نوزادان مبتلا به این سندرم ممکن است تا زمانی که ریه هایشان کامل و قوی می شوند، در تنفس احتیاج به یاری داشته باشند. البته نباید فراموش کنید نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری ممکن است سندرم دیسترس تنفسی را تجربه نمایند، حتی اگر زودرس نباشند.

3. قند خون پایین (هیپوگلیسمی)

گاهی اوقات نوزادانی که مادرانشان مبتلا به دیابت حاملگی هستند، قند خون پایین را مدت کمی پس از تولد شاهد هستند زیرا فراوری انسولین خونشان بالا است. موارد شدید هیپوگلیسمی ممکن است موجب تشنج در نوزادان گردد. تزریق وریدی محلول های حاوی گلوکز می تواند سطح قند خون کودک را به حالت طبیعی بازگرداند.

4. دیابت نوع 2 در طول زندگی

نوزادانی که مادرانشان مبتلا به دیابت حاملگی هستند، در معرض خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع 2 قرار دارند.

دیابت بارداری بدون درمان ممکن است منجر به مرگ نوزاد، قبل یا بعد از تولد گردد.

عوارض جانبی که ممکن است بر مادر تأثیر بگذارد

دیابت حاملگی ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را در مادران افزایش دهد:

1. فشارخون بالا و پره اکلامپسی

دیابت بارداری، خطر ابتلا به فشارخون بالا و همچنین پره اکلامپسی را افزایش می دهد. پره اکلامپسی عارضه ای جدی در دوران بارداری است که موجب فشارخون بالا و سایر علائمی می گردد که می تواند زندگی مادر و نوزاد را تهدید کند.

2. ابتلا به دیابت در بارداری بعدی

اگر دیابت حاملگی دارید، احتمال زیادی وجود دارد که آن را در بارداری بعدی نیز مشاهده کنید. همچنین احتمال زیادی وجود دارد که در سالمندی به دیابت نوع 2 مبتلا شوید. با این حال، انتخاب شیوه زندگی سالم مانند خوردن غذاهای سالم و ورزش، می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

آن دسته از زنان دارای سابقه خانوادگی دیابت حاملگی که بعد از زایمان به وزن ایده آل خود می رسند، از هر 4 نفر کمتر از 1 نفر آن ها دیابت نوع 2 را شاهد خواهند بود.

پیشگیری

هیچ تضمینی برای پیشگیری از این نوع دیابت وجود ندارد، اما دنبال کردن عادت های سالم قبل از بارداری می تواند یاری نماینده باشد. اگر دیابت بارداری دارید، دنبال کردن عادت های سالم همچنین ممکن است خطر ابتلا به آن را در بارداری های آینده کاهش دهد.

1. مصرف غذاهای سالم

غذاهایی را که فیبر بالا و چربی و کالری کمی دارند انتخاب کنید. میوه، سبزیجات و غلات زا نباید فراموش کنید

بیشتر بخوانید: خواص آبغوره برای دیابت

2. فعال باشید

ورزش کردن قبل از بارداری یا در دوران بارداری، می تواند از شما در برابر دیابت بارداری محافظت کند. در بیشتر روزهای هفته 30 دقیقه فعالیت متوسط داشته باشید. پیاده روی روزانه داشته باشید. دوچرخه سواری کنید. شنا کنید. اگر نمی توانید روزانه 30 دقیقه تمرین داشته باشید، چندین نوبت کوتاه می تواند به همان اندازه خوب عمل کند.

3. اگر اضافه وزن دارید، قبل از بارداری وزن کم کنید

پزشکان توصیه نمی نمایند قبل از بارداری وزن کم کنید؛ اما اگر در حال برنامه ریزی برای باردارشدن هستید، از دست دادن وزن اضافی ممکن است به شما یاری کند بارداری سالمی داشته باشید.

4. در عادات غذایی خود تغییراتی دائمی اعمال کنید

با مزایای فراوان از دست دادن وزن مانند قلب سالم تر، انرژی بیشتر و اعتمادبه نفس بیشتر خودتان را تحریک کنید.

تشخیص

کارشناسان پزشکی در دستورالعمل غربالگری دیابت بارداری با هم اتفاق نظر ندارند. بعضی میگویند اگر سن کمتر از 25 سال باشد آیا غربالگری دیابت بارداری خطری را به دنبال نخواهد داشت؟ بعضی دیگر معتقدند که غربالگری همه زنان باردار بهترین راه برای شناسایی دیابت بارداری است.

چه موقع باید غربالگری انجام داد

پزشک شما عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری را در اوایل بارداری شما ارزیابی خواهد نمود.

اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستید برای مثال شاخص توده بدنی (BMI) شما قبل از بارداری 30 یا بیشتر بوده یا مادر، پدر، خواهر یا فرزندی دارید که مبتلا به دیابت است، پزشک شما احتمالا در اولین معاینه بارداری دیابت را تست می نماید. اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستید، بین هفته 24 تا 28 بارداری یا در دوره سه ماهه دوم بارداری، یک آزمایش غربالگری خواهید داشت.

غربالگری روتین برای دیابت حاملگی

تست چالش گلوکز اولیه

شما یک شربت گلوکز محلول خواهید نوشید. یک ساعت بعد برای اندازه گیری سطح قند خون خود، یک آزمایش خون خواهید داشت. سطح قند خون پایین تر از 130 تا 140 میلی گرم در دسی لیتر (mg / dL) و یا 7.2 تا 7.8 میلی مول در لیتر (mmol / L)، معمولا در آزمایش چالش گلوکز نرمال در نظر گرفته می گردد، هر چند ممکن است این مقدار در هر کلینیک یا آزمایشگاهی متفاوت باشد.

اگر سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد، به این معنی است که شما در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار دارید. برای اطمینان از این شرایط، شما به آزمایش تحمل گلوکز احتیاج دارید.

پیگیری تست تحمل گلوکز

شما باید یک شبانه روز چیزی نخورید، سپس سطح قند خون خود را اندازه گیری کنید. بعد از آن لازم است محلول شیرین دیگری را بنوشید (این محلول شامل غلظت بالایی از گلوکز است). در آخر سطح قند خون شما هر ساعت به مدت سه ساعت آنالیز می گردد. اگر جواب دو مورد از آزمایش های قند خون شما بالاتر از حد نرمال بود، تشخیص داده می گردد که به دیابت بارداری مبتلا هستید.

اگر تشخیص داده شد که شما دیابت بارداری دارید

پزشک شما به احتمال زیاد معاینات پی درپی را، مخصوصا طی سه ماهه آخر بارداری توصیه می نماید. طی این معاینات، پزشک بر قند خون شما نظارت می نماید. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که به صورت روزانه به عنوان بخشی از برنامه درمانی خود، بر قند خونتان نظارت داشته باشید.

اگر در کنترل قند خون خود مشکل داشته باشید، ممکن است لازم باشد انسولین مصرف کنید. اگر دیگر عوارض بارداری را شاهد باشید، ممکن است برای ارزیابی سلامت کودک خود به آزمایش های بیشتری احتیاج داشته باشید. این آزمایش ها عملکرد جفت را ارزیابی می نمایند یعنی ارگانی که با متصل کردن خون نوزاد به شما، اکسیژن و مواد مغذی را به نوزاد می رساند.

اگر کنترل دیابت بارداری شما سخت باشد، ممکن است جفت را تحت تأثیر قرار دهد و انتقال اکسیژن و مواد مغذی را با خطر روبرو کند. دکتر شما همچنین آزمایش هایی را برای نظارت بر سلامت کودک در دوران بارداری انجام خواهد داد.

آزمایش قند خون بعد از زایمان

پزشک قند خون شما را بعد از زایمان و دوباره 6 تا 12 هفته بعد آنالیز می نماید تا مطمئن گردد سطح قند خون شما به حالت عادی بازگشته است. حتی اگر بیشتر آزمایش های شما طبیعی باشند، شما باید خطر ابتلا به دیابت را هر سه سال یک بار آنالیز کنید.

اگر آزمایش های آینده، دیابت یا پیش دیابت (شرایطی که در آن قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما نه به اندازه ای که به عنوان دیابت شناخته گردد) را نشان دهد، با پزشک خود در خصوص کوشش برای پیشگیری یا آغاز یک برنامه مدیریت دیابت صحبت کنید.

راه های درمان دیابت بارداری

لازم است که برای حفظ سلامت نوزاد و جلوگیری از عوارض دوران بارداری و زایمان، قند خون خود را کنترل و نظارت کنید. استراتژی های درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. نظارت بر قند خون خود

هنگام بارداری ممکن است گروه مراقبت های بهداشتی برای اطمینان از اینکه سطح قند خون شما در محدوده نرمالی واقع شده است، از شما بخواهند روزانه 4 الی 5 بار قند خون خود را آنالیز کنید. این کار اولین کاری است که هر صبح و بعد از خوردن صبحانه باید انجام دهید. این کار ممکن است ناخوشایند و مشکل باشد، اما با تمرین ساده تر می گردد.

برای آزمایش قند خون خود، با استفاده از یک سوزن کوچک (لنست) یک قطره از خون انگشت خود را بیرون بکشید، سپس خون را روی نوار تستی که داخل دستگاه اندازه گیر قند خون تعبیه شده است، قرار دهید. دستگاه اندازه گیر قند خون دستگاهی است که سطح قند خون شما را اندازه گیری می نماید و مقدار آن را نشان می دهد.

گروه مراقبت بهداشتی در طول بارداری و زایمان میزان قند خون شما را کنترل و مدیریت می نماید. اگر قند خون شما افزایش یابد، پانکراس کودک شما ممکن است سطح زیادی از انسولین را آزاد کند که می تواند باعث کاهش قند خون در کودک شما پس از تولد گردد.

پیگیری آنالیز قند خون نیز بسیار مهم است. داشتن دیابت بارداری خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در زندگی آینده شما افزایش می دهد. برای نظارت بر سطح قند خون خود، با گروه مراقبت بهداشتی همکاری کنید. حفظ عادات سبک زندگی سالم مانند رژیم سالم و ورزش منظم، می تواند به کاهش خطر یاری کند.

2. رژیم غذایی سالم

خوردن مواد غذایی سالم یکی از بهترین روش های کنترل قند خون شما و جلوگیری از اضافه وزنی است که می تواند شما را در معرض خطرات بیشتری قرار دهد. پزشکان در دوران بارداری توصیه نمی نمایند وزن خود را کاهش دهید اما پزشک می تواند به شما یاری کند اهداف وزن خود را بر اساس وزن قبل از بارداری تان تنظیم کنید.

تمرکز یک رژیم غذایی سالم بر میوه ها، سبزی ها و همه غلات است(یعنی غذاهایی که فیبر و مواد مغذی بالا و چربی و کالری پایینی دارند) و مصرف کربوهیدرات هایی مانند شیرینی را محدود می نماید. رژیم غذایی به تنهایی مناسب هر خانمی نیست. شما ممکن است بخواهید با یک متخصص تغذیه یا کارشناس دیابت مشورت کنید تا برنامه غذایی شما را با توجه به وزن فعلی شما، اهداف افزایش وزن بارداری، سطح قند خون، عادات ورزشی، اولویت های غذایی و بودجه تنظیم کند.

بیشتر بخوانید: خواص بامیه برای دیابت

3. ورزش

فعالیت بدنی منظم نقشی کلیدی را در برنامه سلامتی زنان قبل از بارداری، هنگام بارداری و پس از آن ایفا می نماید. ورزش با تحریک بدن شما برای حرکت دادن گلوکز به داخل سلول هایتان، قند خون را کاهش می دهد. ورزش حساسیت سلول های شما را نسبت به انسولین افزایش می دهد، به این معنی که بدن شما برای نقل و انتقال قند به انسولین کمتری احتیاج دارد.

ورزش منظم می تواند به کاهش بعضی ناراحتی های معمول بارداری، از جمله درد پشت، گرفتگی عضلانی، تورم، یبوست و خواب آلودگی یاری کند.

با رضایت دکتر، ورزش های مداومی در بیشتر روزهای هفته داشته باشید. اگر برای مدتی فعال نبوده اید، به آرامی آغاز کنید و به تدریج پیش بروید. پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و فعالیت های روزانه مانند انجام کارهای خانه و باغبانی انتخاب های خوبی برای دوران بارداری هستند.

4. دارودرمانی

اگر ورزش و رژیم غذایی کافی نباشد، ممکن است برای کاهش قند خون به تزریق انسولین احتیاج داشته باشید. بین 10 تا 20 درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای کاهش سطح قند خون خود لازم است انسولین تزریق نمایند. بعضی از پزشکان یک داروی کنترل قند خون خوراکی را تجویز می نمایند، در حالی که بقیه معتقدند تحقیقات بیشتری لازم است تا اثبات گردد که داروهای خوراکی ایمن تر و مؤثرتر از انسولین تزریقی برای کنترل دیابت بارداری هستند.

5. نظارت دقیق روی کودک شما

بخش مهمی از برنامه درمانی شما، نظارت دقیق بر کودک است. پزشک ممکن است رشد و تکامل کودک شما را با تکرار اولتراسوند یا آزمایش های دیگر ارزیابی کند. اگر در موعد مقرر یا گاهی اوقات زودتر درد زایمان نداشته باشید، پزشک ممکن است درد زایمان را به شما القا کند. زایمان بعد از موعد مقرر ممکن است خطر عوارض را برای شما و برای کودکتان افزایش دهد.

سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید

فهرستی از سؤالاتی را که به شما یاری می نماید هنگام مراجعه به پزشک، از وقت خود به بهترین نحو ممکن بهره ببرید را اینجا آورده ایم. در خصوص دیابت بارداری، بعضی از سؤالات اساسی که می توانید از پزشک بپرسید عبارت اند از:

• برای کنترل شرایط خود چه کاری می توانم انجام دهم؟
• آیا می توانید یک متخصص تغذیه یا کارشناس دیابتی را که بتواند در رژیم غذایی، برنامه ورزشی و استراتژی های مقابله ای به من یاری کند معرفی کنید؟
• چه چیزی معین می نماید که برای کنترل قند خونم به دارو احتیاج دارم یا خیر؟
• وجود چه علائمی موجب می گردد به دنبال مراقبت های پزشکی باشم؟
• آیا بروشور یا دفترچه هدایت وجود دارد که بتوانم استفاده کنم؟ چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟

از پرسیدن سؤالات دیگر دریغ نکنید.

آنچه از پزشک انتظار می رود

پزشک به احتمال زیاد سؤالاتی از شما خواهد پرسید؛ به ویژه اگر برای اولین بار است که شما را می بیند. پزشک ممکن است سؤالات زیر را از شما بپرسد:

• آیا احساس تشنگی یا ادرار بیش از حد را تجربه نموده اید؟ اگر چنین است، این علائم از کی آغاز شده است؟ چند وقت یک بار این علائم را تجربه می کنید؟
• آیا متوجه نشانه های غیرمعمول دیگری شده اید؟
• آیا یکی از والدین یا خواهر و برادرتان مبتلا به دیابت بوده است؟
• آیا سابقه بارداری قبلی دارید؟ آیا در بارداری قبلی دیابت بارداری داشته اید؟
• آیا مسائل دیگری در بارداری قبلی داشته اید؟
• آیا فرزند دیگری دارید؟ وزن او هنگام تولد چقدر بوده است؟
• آیا در دوران زندگی خود افزایش یا کاهش وزن قابل توجهی داشته اید؟

آنچه در حال حاضر می توانید انجام دهید

به محض تشخیص، می توانید اقدامات لازم را برای کنترل دیابت بارداری انجام دهید. اگر دکتر شما احتیاج به ارزیابی های بیشتری دارد، پیگیری های خود را در اسرع وقت انجام دهید. هر هفته برای شما و نوزاد شما فرصتی طلایی محسوب می گردد.

توصیه های پزشک را دنبال کنید و از خودتان به خوبی محافظت کنید. غذاهای سالم بخورید، ورزش کنید و هر چه بیشتر در خصوص دیابت بارداری اطلاعات کسب کنید.

تجربه شما از ابتلا به دیابت در بارداری چیست؟ دیدگاه ها و تجربیات خود را به وسیله بخش ارسال نظر با مخاطبان انگیزه درمیان بگذارید