بازار خان یزد ، بازاری از دوره قاجار Yazd Khan Bazaar - فیس راز

هر قدم در شهر یزد فصلی است از تاریخ، تمدن و معماری پرشکوه مردمانی در اقلیم خشک و کویریِ این شهر؛ مردمانی که با گذاشتنِ خشتی بر روی خشت دیگر، پیروز شده اند خانه ها، آب انبارها، مساجد و بناهای ارزنده خشتیِ دیگر از خود به جای بگذارند. این مردمان مناسب ترین مصالح و فنون معماری را بر اساس اقلیم جغرافیایی خود به کار گرفته اند.

بازار خان یکی از بزرگترین بازارهای شهر یزد می باشد که به دوران ناصرالدین شاه قاجار تعلق دارد و محمد تقی خان بافقی آن را ساخته است. طول این بازار به حدود 274 متر می رسد و ا رتفاع آن بین 4 تا 6 متر است. در مجموع، حدود 153 مغازه در بازار خان فعال است و قسمت های گوناگونی همانند بازار، حمام، میدان و مدرسه نیز در آن به چشم می خورد. این بازار خود از بازارهای دیگری ایجاد شده است.

مجموعه بازار خان یزد ، که از چند راسته تشکیل شده دارای بازارها و تیمچه های زیادی است. هر کدام از بازارها به نام خاصی شهره هستند اما عموم مردم همه این بازار ها را تحت عنوان بازار خان می شناسند و می نامند.این بازار دارای دو قسمت شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است. قسمت شمالی جنوبی این بازار 78 متر طول دارد و دارای 53 باب مغازه است. قسمت شرقی- غربی نیز 180 متر طول دارد و دارای 100 باب مغازه است.

از بخش های گوناگون بازار یزد می توان به بازار زرگری، بازار پنجه علی، بازار قیصریه، بازار علاقبندی، بازار کاشیگری، بازار چیت سازها (چیت سازی)، بازار ملا اسماعیل، بازار افشار، بازار صدری (شاهزاده فاضل)، بازار دروازه مهریز، بازار مسگری و بازار نخود بریزی نام برد.

بازار قیصریه که حد فاصل میدان خان و مدرسه خان واقع شده است، از نظر معماری نسبت به سایر بازارها شکیل تر است و به وسیله دو در چوبی با ارزش، بسته خواهد شد. این بازار محل فروش پارچه های یزدی است.

در صورتی که در مسیر حرکتتان به بازار پنجه علی رسیدید نباید فراموش کنید سری هم به کافه عدسی پناهنده بزنید که سال های سال هست که با عدسی های مشهور خودش پذیرای مهمانان داخلی و خارجی بوده است. بازار خان در سال 1382 با شماره 8544 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

حمام خان یا گرمخانه نور با معماری دوره ناصرالدین شاه، که مختص خوانین و بزرگان بوده در سال 1170 هجری شمسی به وسیله میرزا محمد تقی خان بافقی ساخته و سه دهه بعد (سال 1200 ه.ش) مورد ساخت و ساز مجدد نهاده شد. در همین دوره بود که تزئینات و گچ بری های زیبای شاه نشین نیز اضافه شد.

بد نیست بدانیم محمد تقی خان که به خان بزرگ معروفیت دارد و سر سلسله خاندان مشهور به خوانین یزد در 1129 هجری قمری متولد شده و در سال 1161 بر مقر حکمرانی یزد نشست و در سال 1213 فوت کرد از او تأسیسات عمومی و خیریه مهمی به جای مانده است مثل باغ دولت آباد، میدان خان، قیصریه، مدرسه خان و جنت آباد.

حمام خان علاوه بر فضاهای سه گانه بینه، میان در و گرمخانه، دارای استخری به ابعاد تقریبی (12× 6) متر در کنار گرمخانه است. فضای بینه از نظر مساحت و تزئینات ازسایر فضاها تعیین تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رختکن و در زیر سکوها حفره های جای کفش تعبیه شده و در بالای سقف گنبدی شکل بینه حمام، نورگیرزیبایی قراردارد. ارتباط بینه به گرمخانه به وسیله میان در انجام می گیرد. گرمخانه شامل خزینه آب گرم و فضای شستشو است و درجنب خزینه، مخزن آب سرد موجود است.

شماره ثبت حمام خان در لیست آثار ملی ایران 2406 است. امروزه این حمام به رستوران تغییر کاربری داده است. می توانید بعد از گذر از میدان و بازار خان و تماشای مشاغل قدیمی که هنوز هم در این بازار رونق دارد لختی در حمام خان استراحت کنید و از منوی رستوران که مشتمل برانواع غذاهای ایرانی و یزدی هست تناول کنید.