جزییات 12 گام برنامه پزشکی خانواده تا سال 1404 - فیس راز

دکتر علیرضا رئیسی در گفت وگو با خبرنگاران، با بیان اینکه رویکرد سازمان جهانی بهداشت در برنامه پرشکی خانواده رسیدن به پوشش همگانی است، اظهار کرد: چراکه نیمی از مردم جهان دسترسی کامل، عادلانه و باکیفیت به خدمات سلامت ندارند. این درحالیست که ایران در حوزه پوشش همگانی سلامت در سطح یک، یکی از کشورهای پیشرو در منطقه محسوب می گردد و نمی توانید در کشور روستایی هزار نفره پیدا کنید که در آن خانه بهداشت نباشد.

جمعیت به سمت سطح یک سلامت سوق داده شوند

وی اضافه نمود: از طرف دیگر، پوشش بالای 98 درصدی واکسیناسیون در کشور فوق العاده است. همچنین در سطح کشور حدود 26 هزار خانه بهداشت و پایگاه و مرکز جامع سلامت فعالیت می نمایند. در عین حال باید دید آیا همه به بسته های خدمتی که برای این مراکز تعریف گردیده، به صورت عادلانه دسترسی دارند یا خیر؟ این شاخص مهم است. برای مثال یک مادر باردار در طول دوره بارداری باید شش بار مراقبت گردد. دسترسی به این خدمت در مناطقی که بیشتر محروم هستند، مانند مناطق روستایی و زیر 20 هزار نفر کامل تر است؛ چراکه یک مادر باردار در تهران، اصفهان، شیراز و ... از اول به متخصص زنان مراجعه می نماید و دیگر به مرکز سلامت جامعه و ... نمی رود که البته کار اشتباهی است و این کار پرداختی را بسیار بالا می برد. افزون بر آن دقت بهورز و مراقب سلامت، بسیار بیشتر است. ما اعتقاد و اصرار داریم که حتما جمعیت به سمت سطح یک نظام سلامت سوق داده شوند.

معاون بهداشت وزیر بهداشت در ادامه توضیح داد: شما نمی توانید سلامت جمعیتی بیش از 80 میلیون نفر را بدون زیرساخت قوی مدیریت کنید. اصل این زیرساخت ها برای پزشکی خانواده، پرونده الکترونیک است. باید این پرونده وجود داشته باشد تا تمام بسته های خدمتی تعریف گردیده، قابل ارائه باشد. به جز آن باید جمعیت های تعریف گردیده برای هر مراقب سلامت معین گردد؛ یعنی هر مراقب سلامت و بهورز باید بین 2500 تا 3هزار نفر را تحت پوشش قرار دهند.

وی با اشاره به اضافه نموده شدن کارشناس تغذیه و سلامت روان به شبکه بهداشت کشور، اضافه نمود: تعداد جمعیت روستایی و شهرهای زیر 20 هزار نفر در کشور نزدیک به 28 میلیون نفر است. پزشک روستایی در این مناطق در قالب پزشک خانواده کار می نماید. همه این جمعیت هم در سامانه های الکترونیکی حوزه بهداشت ثبت نام گردیده اند و بهورز و مراقب سلامت معینی دارند. یکی از دلایل سختی اجرای این برنامه در شهرها، این است که دفترچه بیمه مانند چک سفید امضا در دست مردم است و می توانند به راحتی به متخصص و فوق تخصص به ویژه در بخش دولتی مراجعه نمایند.

معاون بهداشت وزیر بهداشت تاکید نمود: برای ایجاد نظم باید قوانین بازدارنده ای در نظر بگیریم؛ مانند همان کاری که در روستا انجام شد. فرد روستایی نمی تواند با دفترچه بیمه روستایی به متخصص در شهر مراجعه کند؛ چون قبل از آن باید به مراقب سلامت خود مراجعه کند.

رییسی با تاکید بر اینکه پرونده الکترونیک به معنی سامانه های فعلی نیست، اضافه نمود: ما اصلا پرونده الکترونیک نداریم؛ بلکه سامانه ای داریم که در حال حاضر جمعیتی حدود 72 تا 73 میلیون نفر در آن ثبت نام گردیده اند. در پرونده الکترونیک واقعی تمام وقایع زندگی فرد از قبل از تولد تا زمان مرگ ثبت می گردد؛ این یعنی بخش خصوصی، فیزیوتراپی، آزمایشگاه، داروخانه، بهداشت، بیمارستان و ... باید بهم متصل شوند تا پرونده الکترونیک ایجاد گردد. می توانیم بگوییم ما در حوزه بهداشت 80 درصد کار خود را انجام دهیم و حالا بخش های دیگر باید وظیفه خود را انجام دهند.

وی در ادامه با بیان اینکه بخش خصوصی هنوز به این قضیه ورود ننموده، اضافه نمود: در حال حاضر بخش خصوصی به این قضیه ورود ننموده است. 700 بیمارستان در سراسر کشور نیز بیش از 32 سیستم اچ آی اس (ثبت اطلاعات) دارند. این سامانه ها باید یکپارچه و به سامانه ما وصل شوند. چندین ماه است که اقدامات خوبی در این زمینه آغاز گردیده است. در مجموع 170 هزار مرکز وجود دارد که باید بهم وصل شوند تا پرونده الکترونیک سلامت شکل گیرد. 23 تا 24 هزار مرکز در حوزه بهداشت وجود دارد و تاکنون حدود 80 تا 100 هزار نقطه بهم وصل گردیده اند.

رئیسی تاکید نمود: باید کاری کنیم که ارائه دهندگان خدمت بر اساس استانداردهای ارائه خدمت ملزم شوند که احتیاج القائی ایجاد ننمایند و از تجویز دارو و اقدامات درمانی اضافی خودداری نمایند. در عین حال باید نظام ارجاع و پزشک خانواده را در کل سیستم جست وجو کنیم.

وی همچنین گفت: از طرفی هم سامانه یکپارچه بهداشت (سامانه سیب) پیش از این واقعا یکپارچه نبود و اخیرا به صورت کامل یکپارچه گردیده است. در دو میلیون و 560 هزار نفر نیز همپوشانی سامانه ای وجود داشت که این موارد از همپوشانی خارج شدند؛ مبحثی که در ارایه خدمت بسیار کمک نماینده است. همچنین اکنون قابلیت انتقال پرونده ها در استان ها به دنبال جابجایی مکانی افراد نیز فراهم گردیده است. تا سرانجام شهریور ماه هم یکی از نقایص بزرگ سامانه که عدم توانایی گزارش گیری بود، کامل می گردد.

آغاز اتصال سامانه های اطلاعاتی مطب های خصوصی به بیمه از آبان ماه

معاون وزیر بهداشت با اشاره به طراحی 12 گام اجرایی برای برنامه پزشکی خانواده، توضیح داد: گام های اول تا سوم درباره بحث برنامه ریزی و تامین اعتبار بود. همچنین کوشش کردیم برنامه پزشکی خانواده دو استان فارس و مازندران را بدون برهم ریختن برنامه های آنها پیش بریم. در حال حاضر نیز در گام چهارم این برنامه هستیم.

وی ادامه داد: در گام بعدی برنامه که از آبان ماه آغاز می گردد، برنامه ای موبایلی به نام اینترفیس خود مراقبتی ارائه می گردد که در آن مراقب سلامت اطلاعاتی از مردم در پایگاه ها و مراکز بهداشت می پرسد - بدون مراجعه به مرکز - و در این برنامه ثبت می گردد؛ چون 60 تا 70 درصد وقت مردم در مراکز برای معرفی معینات صرف می گردد. این برنامه به سامانه های بهداشت وصل است. از مراکز جامع و پایگاه های سلامت به فرد پیامی ارسال می گردد که با توجه به سابقه بیماری های او که در این سامانه ثبت گردیده، مراقبت ها، زمان لازم برای مراجعه و ... اعلام می گردد. با توجه به این نرم افزار، فرد در هر نقطه ای از کشور می تواند با ارائه کد دسترسی به پزشک خود، سوابق پزشکی و بهداشتی خود را به او نشان دهد. دسترسی به این سیستم نیز محدود و حدود یک ساعت است. این برنامه برای آن دسته از افراد است که اصلا به مراکز بهداشت مراجعه نمی نمایند و می تواند زمان مصرف دارو را نیز یادآوری کند. همچنین پیام های آموزشی طبقه بندی گردیده در رابطه با نوع بیماری اش برایش ارسال می گردد.

معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به یکی از گام های اصلی برنامه پزشک خانواده درباره اتصال سامانه اطلاعات مطب های پزشکان عمومی بخش خصوصی به بیمه، اظهار کرد: در این گام که ابتدا به صورت تشویقی انجام می گردد، به سراغ پزشکان عمومی بخش خصوصی می رویم؛ طی تفاهمی که با بیمه انجام گردیده، قرار است این پزشکان از آبان ماه سامانه ای داشته و به سامانه ما وصل شوند. به این ترتیب بیمه با کسانی می تواند قرارداد ببندد که اطلاعات و نسخ خود را از طریق سامانه به بیمه ارسال نمایند.

وی اضافه نمود: به این ترتیب می توان فعالیت آنها را رصد کرد؛ در عین حق انتخابی نیز برای مردم ایجاد می گردد. البته طبق قانون برنامه ششم توسعه همه اعضای بخش خصوصی باید از طریق پرونده الکترونیک کار نمایند. این برنامه در مراحل اولیه آن تشویقی است و تا سرانجام سال نرم افزار آن آماده می گردد. پزشکان می توانند از هر سامانه ای که قابلیت اتصال به سامانه ما داشته باشند، استفاده نمایند. این برنامه ابتدا تشویقی است و الزامی هم نداریم که پزشکان حتما سامانه ما را وصل نمایند، هر سامانه ای که قابلیت اتصال به سامانه ما را داشته باشد، قابل قبول است و تا سرانجام سال این موضوع را برنامه ریزی نموده ایم. همچنین پیش بینی نموده ایم که حدود یکسال زمان احتیاج داریم تا تمام پزشکان به این سیستم بپیوندند و در سطح یک سامانه، ثبت الکترونیک داشته باشند. اگر این اتفاق بیفتد گام بسیار بزرگی برداشته ایم.

رئیسی تاکید نمود: به عنوان ابزاری تشویقی، مطالبات پزشکانی که از طریق سامانه ها به بیمه متصل شوند، طبق تعهد بیمه به روزتر پرداخت می گردد.

معاون وزیر بهداشت در ادامه صحبت هایش گفت: یکی دیگر از گام های برنامه پزشک خانواده اتصال همه این سامانه های اطلاعاتی به بیمارستان هاست؛ یعنی پزشکانی که مجاز هستند بیمار را به بیمارستان های دولتی ارجاع دهند، می توانند از این سامانه استفاده نمایند و نظام ارجاع نیز از همین طریق اجرا گردد. در این مرحله بیمه تاکید می نماید که کسانی را برای پوشش در بیمارستان ها می پذیرد که از طریق این سیستم به بیمارستان ارجاع داده گردد.

به گفته وی، افزون بر این موارد، قرار است از شهریورماه برنامه جدیدی برای ارزیابی عملکرد مراقبان سلامت اجرایی گردد که طی آن با پیامک از خدمت گیرنده نظر سنجی می گردد.

رییسی همچنین از تغییر نظام پرداخت در این سیستم به سمت نظام پرداخت عملکردی اطلاع داد و گفت: بر همین اساس باید به جمعیت تحت پوشش خدمت داده گردد تا بتوان پرداختی داشت و به این ترتیب خدمات از حالت پسیو به حالت اکتیو درمی آید و این حسن بزرگ این برنامه است.

بخش زیادی از اعتبارات پزشکی خانواده تخصیص داده شد

رئیسی درباره پیش بینی اش از زمان کامل شدن 12 گام برنامه پزشکی خانواده و ک با بیان اینکه سال جاری تا حدود زیادی اعتبارات پزشکی خانواده تخصیص داده گردیده است، اضافه نمود: اگر با همین روند تخصیص اعتبارات، پیش رویم امیدواریم تا سال 1401 یا 1402، 90 درصد برنامه انجام گردد و تا سال 1404 گام دوازدهم را عملی می کنیم. در گام دوازدهم، تمام یک منطقه مثلا منطقه تحت پوشش یک دانشگاه علوم پزشکی- یک صندوق سلامت دارد و بودجه آن میان تمام سطوح بهداشت و درمان مشترک است؛ یعنی اگر هزینه ها در مراحل مختلف درست صرف گردد، هیچ سطحی از این نظام دچار کمبود بودجه نمی گردد.

معاون وزیر بهداشت همچنین اضافه نمود: اگر به همین شکل پیش رویم تا سرانجام سال 98، بحث استحقاق سنجی درمان در سطح یک و دو محقق نیز می گردد. همچنین انتظار داریم هر ایرانی که به مراکز ما مراجعه نموده، مراقب سلامت خود را بشناسد.

رییسی در ادامه صحبت هایش درباره چگونگی استقرار نظام ارجاع نیز گفت: نظام ارجاع می تواند قسمتی از بحث پزشکی خانواده باشد، اما همه آن نیست. در مجموع نظام ارجاع یکی از اجزای پزشکی خانواده، است و نام کامل آن نظام ارایه خدمت سطح بندی گردیده است و طریقه ارجاع نیز همین است. به این ترتیب در این سیستم دو نوع ارجاع خواهیم داشت؛ نظام ارجاع افقی که درون سطح یک و میان مراقب سلامت و پزشک خانواده است و نظام ارجاع عمودی که ارجاع از پزشک خانواده به سطوح دوم و بالاتر است. بسیاری از دانشگاه ها متقاضی آغاز این برنامه هستند و کار در استان هایی نظیر زنجان، گلستان و اردبیل آغاز گردیده و حدود 12 دانشگاه دیگر نیز متقاضی آغاز آن هستند؛ اما ما در این زمینه سخت گیری زیادی داریم؛ چرا که نمی خواهیم کاری بدون فراهم شدن زیرساخت ها، آغاز و در نیمه رها گردد.