دانش بومی مقاوم سازی در برابر زلزله به ثمر نشست - فیس راز

ایران کشوری زلزله خیز است و معمولاً هر چند سال یک بار از این منظر خسارات زیادی به کشور وارد می گردد ازاین رو متخصصان ایرانی با فناوری و دانش داخلی پیروز به اجرای بزرگ ترین آزمایش سازه ای در جهان شدند که نتیجه قابل قبول به دست آمده از آن، بیانگر رشد شاخص فناوری کشور در زمینه مهندسی زلزله است.

بزرگ ترین آزمایش اتصال تیر به ستون در جهان، مربوط به پروژه فرانمای آیمکس (IMAX) امروز چهارشنبه در آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله کشور، متعلق به پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام شد.

این آزمایش، اولین آزمایش مهم در مجموعه آزمایشگاه های پیشرفته مهندسی زلزله محسوب می گردد که مربوط به مقاومت زلزله اتصالات یکی از بزرگ ترین برج های چند منظوره تهران به ارتفاع بیش از 100 متر است، طراحی اتصالات تیرها به ستون های این سازه به روشی کاملاً جدید، به دو صورت پیچی و جوشی و به صورت اتصال صلب با استفاده از ورق کناری صورت گرفته است.

بحث ایمنی ساختمان ها در برابر زلزله یکی از دغدغه های مهم جامعه و مسئولان است، این موضوع به خصوص برای ساختمان های بلندمرتبه اهمیت دو چندانی دارد که به همین دلیل کشورهای پیشرفته برای رسیدن به این هدف، اقدام به ساخت آزمایشگاه های بزرگ و پیشرفته مهندسی زلزله نموده اند که چنین آزمایشگاهی سال گذشته در کشور به بهره برداری رسید.

مدیر آزمایشگاه های پیشرفته مهندسی زلزله وابسته به پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله درباره انجام این آزمایش گفت: این آزمایشگاه جزو 10 تا 12 آزمایشگاه بزرگ مهندسی زلزله در جهانست و در غرب آسیا و منطقه خاورمیانه، نمونه ندارد.

مرتضی بسطامی درباره انجام آزمایش امروز شرح داد: این آزمایش مربوط به اتصال یکی از برج های تهران با ارتفاع حدود 127 متر با مساحت بیش از 152 هزار مترمربع است، ابعاد این سازه با توجه به بحث مقاومت در برابر زلزله و اینکه ریسک زلزله در تهران بالا است، احتیاج به یک سری ضوابط و معیارهای فنی خاص دارد که طبق استانداردها باید پاسخگو باشد.

وی تأکید کرد: چون پروژه در ابعادی بزرگ و فراتر از یک سازه معمولی است، قطعاً آیین نامه آن ها را الزام به انجام آزمایش می نماید با توجه به اینکه تاکنون امکان انجام این گونه آزمایش ها داخل کشور وجود نداشت به همین دلیل شاید انجام نمی شد و شاید هم برای موارد خاص به خارج از کشور فرستاده می شدند که هزینه های سنگینی نیز داشتند.

بسطامی گفت: البته این آزمایش نیز قرار بود در امریکا یا اروپا انجام گردد که بیش از 250 هزار دلار هزینه در بر داشت اما در داخل کشور با کمتر از یک دهم آن هزینه انجام شد که از دو جنبه برای ما بسیار مهم است؛ یکی ایجاد ظرفیت و دانش فنی و دیگری جلوگیری از خروج ارز از کشور است.

وی اضافه نمود: از آنجا که این مجموعه آزمایشگاهی در داخل کشور ساخته شده و طبق آخرین استانداردهای بین المللی آزمایشگاهی کشورهایی مانند ژاپن، امریکا و اروپا فعالیت می نماید از این رو کاملاً قابل اطمینان است.

بسطامی ادامه داد: نتایج این آزمایش بر اساس استاندارد تعیین شده اعلام می گردد، مثلاً در استاندارد تعیین شده اگر به این نتیجه برسید قابل قبول است، بنابراین این نتیجه در هر کجای جهان مورد پذیرش است و گزارش آن را به مجامع بین المللی ارائه خواهیم داد چون بزرگ ترین آزمایشی است که در این اندازه در جهان صورت گرفته است.

وی درباره اتصال این سازه گفت: این نوع اتصال که به آن اتصال با صفحات کناری گفته می گردد یک اتصال خاص و جدیدی در جهانست که برای سازه هایی با دهانه های بزرگ و ارتفاع زیاد استفاده می گردد ازاین رو از لحاظ مقاومت در برابر زلزله حتماً باید مورد آزمایش قرار گیرد.

مدیر آزمایشگاه های پیشرفته مهندسی زلزله اضافه نمود: با توجه به اینکه یک کشور زلزله خیز هستیم نتیجه این آزمایش می تواند در برج هایی که از این سیستم برای ساخت استفاده نمایند کاربرد داشته باشد البته باید در نظر داشته باشیم که هر سازه و طراحی؛ آزمایش مخصوص به خود را دارد.

وی گفت: مقاومت سازه در مقابل فشار 170 تن قابل قبول و طبق استاندارد است اما این سازه تا 220 تن مقاومت کرد که بسیار خوب است، نتیجه این آزمایش ها به ما یاری می نماید که مثلاً در طراحی ضخامت ها را بیشتر و یا سازه ها را سنگین تر کنیم تا برجی ایمن بسازیم.

بسطامی با اشاره به اینکه این آزمایش به ما نشان می دهد که این طراحی توانایی تحمل چه میزان نیروی زلزله را دارد، اضافه نمود: البته معیار ما ریشتر نیست بلکه فشاری است که از رخداد زلزله وارد می گردد، یعنی بر اساس فرمول می گوییم مثلاً یک زلزله 6 ریشتری چه میزان نیرو وارد می نماید و نتیجه آزمایش را بر اساس آن آنالیز می کنیم.

وی گفت: مقاومت در برابر 170 تن نیرو برای یک زلزله شدید در تهران قابل قبول است یعنی اطمینان داریم اگر زلزله شدیدی در تهران رخ دهد این برج مقاوم است.

بسطامی تأکید کرد: با توجه به جدید بودن روش اتصال در این پروژه، ضروری است ابتدا این اتصالات با ابعاد واقعی ساخته شده و تحت آزمایش های مورجهانز برای تائید قرار گیرند، در صورت تائید این روش جدید اتصال، توسط مراجع ساختمان سازی کشور، می توان از این نوع اتصال در ساخت سازه ها در سراسر کشور به عنوان یک روش ساخت اتصالات تیر به ستون استفاده کرد.

وی گفت: این پروژه جزو بزرگ ترین آزمایش ها در نوع خود در سطح جهان است که اکنون کشور به توانایی انجام آن دست یافته است، پیش از این آزمایش هایی در مقیاس کوچک تر در آزمایشگاه ها و دانشگاه های بزرگ جهان صورت گرفته است، انجام این آزمایش مهم بیانگر رشد شاخص فناوری کشور در زمینه مهندسی زلزله خواهد بود.

*** درباره آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله

در ایران، بعد از وقوع زلزله های مخرب گذشته، تصمیم به احداث مجموعه آزمایشگاه های پیشرفته مهندسی زلزله گرفته شد و پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله از سال 1391 اقدام به ساخت این مجموعه آزمایشگاهی در فضایی به مساحت بیش از 10 هزار مترمربع نموده است.

تا سال گذشته بیشتر بخش های این مجموعه به بهره برداری رسید و آماده ارائه خدمات فنی، مهندسی و تحقیقاتی به داخل و خارج از کشور است، احداث این مجموعه می تواند در راستای اقتصاد مقاومتی در پروژه های مهم مهندسی کشور نقش مهمی ایفا نماید و سالیانه مانع از خروج مقادیر قابل توجهی ارز از کشور گردد.

این آزمایشگاه یکی از آزمایشگاه های بزرگ مهندسی زلزله در جهان و بزرگ ترین آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا است که با کوشش و همت پژوهشگران پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در منطقه سوهانک تهران طراحی و ساخته شده است.

علمی 9014** 1055