مراحل رشد جنین، از لقاح تا تولد

به گزارش فیس راز، بارداری 40 هفته است، کمی بیشتر از 9 ماه! پزشکان بارداری را به سه مرحله سه ماهه تقسیم می نمایند. در هر یک از این مراحل رشد جنین و تغییرات بدن شما متفاوت است. در این مقاله مراحل رشد جنین را از مرحله لقاح و تشکیل نطفه تا هفته 40 بارداری و تولد نوزاد، مرور می کنیم.

خبرنگاران | سرویس مادر و کودک - بارداری و رشد جنین، فرایندی سرشار از شگفتی است. مراحل رشد جنین در هر هفته بارداری متفاوت است. از لحظه لقاح تا زمان تولد، جنین مراحل پیچیده رشد را طی می نماید تا به صورت یک انسان کامل و سالم چشم به جهان بگشاید. در این مقاله مراحل رشد جنین را در طی 40 هفته بارداری مرور می کنیم.

فهرست موضوعی:

مراحل رشد جنین در سه ماهه اول بارداری
مراحل رشد جنین در سه ماهه دوم بارداری
مراحل رشد جنین در سه ماهه سوم بارداری

مراحل رشد جنین در سه ماهه اول بارداری

بارداری زمانی اتفاق می افتد که تخمک و اسپرم با یکدیگر تماس پیدا نمایند. این اتفاق در لوله های فالوپ رخ می دهد. در این مرحله تخمک و اسپرم با همدیگر تشکیل نطفه (تخم یا زیگوت) می دهند. نطفه به دفعات متعدد به چند سلول تقسیم می گردد که به آن بلاستوسیست گفته می گردد و از لوله فالوپ به درون رحم سرازیر می گردد. هنگامی که به رحم می رسد، اتفاقات مهمی رخ می دهد.

در روز پنجم بلاستوسیست طی فرایندی به نام لانه گزینی به دیواره پرخون رحم می چسبد. بخشی از بلاستوسیست رشد می نماید تا به رویان (جنین در هشت هفته اول رشد) تبدیل گردد و بخش دیگر آن به جفت (عضوی که درون رحم تشکیل می گردد تا اکسیژن و غذای جنین را تامین و مواد زاید را دفع کند) تبدیل می گردد.

فرزند شما در کیسه آمنیوتیک در رحم رشد می نماید. کیسه آمنیوتیک مملو از مایع شفافی بنام مایع آمنیوتیک است. این کیسه بادکنکی در واقع از دو لایه نازک غشایی تشکیل می گردد که کوریون و آمنیون نام دارند (که با یکدیگر به غشا های جنینی معروفند). هنگامی که مردم از پاره شدن کیسه آب صحبت می نمایند، منظور پارگی همان غشاهاست. جنین در این مایع شناور و توسط بند ناف به جفت متصل است.

بیشتر بخوانید: علائم حاملگی: علائم اولیه بارداری چیست؟

به محض آنکه رویان در رحم لانه گزینی می نماید، جفت آغاز به شکل گیری می نماید. عروق خونی مادری و جنینی در داخل جفت بسیار به هم نزدیک هستند که موجب می گردد مواد گوناگون (مانند غذا، اکسیژن و مواد زاید) به پس و پیش انتقال یابد. خون مادر و خون جنین در تماس نزدیک با یکدیگرند، ولی با هم مخلوط نمی شوند.

جفت مانند یک درخت رشد می نماید، شاخه هایی شکل می گیرند که به نوبت به شاخه های کوچک تری تقسیم می شوند. به ریزترین جوانه های جفت، پرز های کوریونی می گویند. درون این پرز ها عروق جنین شکل می گیرند. در حدود سه هفته پس از لقاح، این عروق خونی به هم می پیوندند تا سیستم گردش خون جنین را تشکیل بدهند و قلب آغاز به تپیدن می نماید.

پس گذشت هشت هفته از بارداری، رویان در حال رشد، جنین نام می گیرد. شگفت آنکه در این زمان تمام اندام ها و ساختار های جنین پیش از این تشکیل شده است. 32 هفته به جامانده، به ساختار های جنین امکان رشد و تکامل می دهد. از طرفی دیگر مغز، گرچه از همان ابتدا تشکیل شده است، به رشد خود در تمام دوران بارداری (و حتی دوران خردسالی) ادامه می دهد.

منظور از هفته های بارداری، شمارش هفته ها از آخرین عادت ماهانه است، نه شمارش از آغاز بارداری؛ بنابراین در هشت هفتگی، در حقیقت جنین شش هفته سن دارد. در سرانجام هفته هشتم، دست ها، پاها، انگشتان دست ها و پا ها آغاز به شکل گیری می نماید. در حقیقت رویان حرکات خفیف و خود به خودی را انجام می دهد. مغز به سرعت عظیم می گردد. گوش ها و چشم ها ظاهر می شوند. اندام تناسلی خارجی آشکار می گردد.

در سرانجام هفته دوازدهم بارداری جنسیت جنین قابل تشخیص است. در این زمان، طول جنین حدود 8 سانتی متر و وزن آن در حدود 600 گرم است. سر جنین به نظر عظیم و گرد می رسد و پلک های چشم ها کاملا بسته اند. روده ها داخل شکم قرار دارند. ناخن ها روی انگشتان پدیدار می شوند و مو ها بر سر جنین آغاز به رشد می نمایند. کلیه ها در طول ماه سوم، فراوری ادرار می نمایند، که می توانید آن را در سونوگرافی ببینید.

مراحل رشد جنین در سه ماهه دوم بارداری

جنین در سه ماهه دوم به سرعت رشد می نماید. در هفته سیزدهم، طول جنین حدود 10 سانتی متر است و در هفته 26 به 35 سانتی متر می رسد.

بین هفته های 14 و 16 دست ها و پا ها کشیده می گردد و به شکل دست و پا در می آید. هماهنگی حرکات دست و پا نیز در سونوگرافی مشهود است. ممکن است بین هفته های 18 و 22، حرکات جنین را احساس کنید.

سر بچه که در سه ماهه اول، به نسبت بدن عظیم بود، با رشد بدن تناسب بیشتری پیدا می نماید. استخوان ها سفت شده و در سونوگرافی قابل تشخیص است. در اوایل سه ماهه دوم، جنین مانند یک بیگانه فضایی است. ولی از هفته 26 بیشتر شبیه نوزاد انسان است.

جنین فعالیت های قابل تشخیص بسیاری نیز انجام می دهد. او فقط حرکت نمی نماید. بلکه دوره های منظمی از خواب و بیداری و قدرت شنوایی و بلع دارد.

تکامل ریه ها بین هفته های 20 و 25 به صورت چشمگیری افزایش می یابد. از هفته 24 سلول های ریه آغاز به ترشح عامل فعال سطحی می نماید، یک ماده شیمیایی که ریه ها را قادر می نماید باز بماند. بین هفته های 26 و 28 چشم ها باز می گردد و مو بر روی سر و بدن ظاهر می گردد. لایه های چربی در زیر پوست شکل می گیرد، دستگاه عصبی مرکزی به طرز فوق العاده ای کامل می گردد.

از هفته های 23 تا 24 جنین زنده ماندنی قلمداد می گردد. به این معنا که اگر در این زمان به جهان بیاید، در صورت وجود تجهیزات لازم برای نوزادان بسیار نارس، شانس زنده ماندن وجود دارد. نوزاد نارسی که در 28 هفتگی به جهان می آید (تقریبا سه ماه زودتر) و در بخش مراقبت های ویژه از او نگه داری می گردد، شانس زیادی برای زنده ماندن دارد.

در این زمان بیشتر مادران حرکت جنین خود را احساس می نمایند. مادران در حدود هفته های 16 تا 20، حسی از حرکات لرزشی دارند (که به آن دمیدن روح گفته می گردد). در حدود هفته های 20 تا 22 حرکات جنین راحت تر قابل تشخیص است، ولی هنوز مداوم نیست. حرکات جنین در چهار هفته آینده الگوی منظمی پیدا می نماید.

بیشتر بخوانید: آیا جنین هشت ماهه زنده می ماند؟

مراحل رشد جنین در سه ماهه سوم بارداری

در 28 هفتگی طول جنین حدود 35 سانتی متر و وزن او حدود 1 کیلوگرم است. ولی تا آخر سه ماهه سوم، طول او به حدود 50 سانتی متر و وزن او در حدود 3 کیلوگرم خواهد بود. جنین در سه ماهه سوم بیشترین رشد خود را می نماید. چربی اضافه می نماید و به رشد اندام های مختلف، به خصوص سیستم اعصاب مرکزی ادامه می دهد. دست ها و پا ها عظیمتر و پوست ضخیم تر و نرم تر می گردد.

در طول سه ماهه سوم، جنین نسبت به عفونت ها و عوارض جانبی داروها، مقاوم تر است. معمولا دو ماه آخر به آماده شدن برای انتقال به جهانی خارج از رحم سپری می گردد. تغییرات نسبت به قبل کمتر شاخص است، ولی رشد و تکاملی که در این زمان صورت می گیرد، از اهمیت زیادی برخوردار است.

بطور کلی از 28 تا 34 هفتگی، سر جنین در پایین قرار می گیرد. به این طریق سرین و پا ها در جادار ترین قسمت رحم قرار می گیرند.

از 36 هفتگی رشد کند می گردد و حجم مایع آمنیوتیک به بالاترین سطح خود می رسد. پس از این زمان، حجم مایع آمنیوتیک آغاز به کم شدن می نماید. دلیل آن این است که جریان خون به کلیه های جنین به خاطر پیرشدن جفت کاهش می یابد و جنین کمی ادرار فراوری می نماید.

پزشکان به طور منظم حجم مایع آمنیوتیک را به وسیله سونوگرافی یا لمس شکم در هفته های آخر بارداری کنترل می نمایند تا از کافی بودن میزان آن مطمئن شوند.

اگر پزشک تشخیص سزارین داده باشد، در 38 هفتگی بایستی برای عمل آماده شوید. در غیر اینصورت در حدود 40 هفتگی (کمی زودتر یا دیرتر) درد زایمان به سراغتان می آید و نوزادتان را در آغوش خواهید گرفت.

بیشتر بخوانید: